Sakız Sancağına bağlı İstanköy Kazâsı

Ka’imakâm               Muhlis Efendi

Nâib-i Kazâ              Mehmed Halid Efendi

Despot                    Meltebos Efendi

Mâl Müdîri                Halîl Bey

Tahrîrat ve Meclis-i İdâre Kâtibi     Hakkı Bey

Rumî Kâtibi               Yanaki Efendi

Sandık Emîni             Mustafa Efendi

Meclis-i İdâre Hey’eti

Re’is                      Ka’imakâm Efendi

Azâ-yı Tabî’iyye       Nâ’ib Efendi, Despot Efendi, Mâl Müdîri Efendi, Tahrîrat Kâtibi Efendi

Azâ-yı Müstantik       Hacı Nebi Ağazâde Mehmet Bey, Terzizâde Hüseyin Efendi, Yanni Efendi, Andon Kostantiyako Efendi

Mahkeme-i Bidâyet Hey’eti

Re’is                       Nâ’ib Efendi

Azâ ve Müstantik      Şerif Bey, Kostantinu Efendi

Baş Kâtib                 Süleyman Efendi

Müstantik Mu’âvini     Şerif Efendi

İkinci Kâtib              Hüseyin Efendi

İcrâ Mubâssıri Nefer: 6, Gardiyan Nefer: 6, Odacı Nefer: 1

Mahkeme-i Ticâret Hey’eti

Re’is                       Yorgaki Yuvanidi Efendi

A’zâ-yı dâimeden      Aleksaki Şişmanaki Efendi, Kandalzâde Hacı Şerif Efendi, Kazdağlı Manolaki Efendi, Aleksaki Milona Efendi, Urlalı Ahmed Efendi, Terzizâde Ali Efendi

Kâtib                      Mahmud Celâl Bey tarafından muvakkatan ifâ-yı kitâbet olunmaktadır.

Belediye Meclisi

Re’is                       Süleyman Efendi

A’za                       Mehmed Ağa, Hacı Andon Şişmanaki Efendi, Yorgaki Anestan Efendi, Ahmed Efendi

Kâtib ve Emîni Sandık Ahmed Rüşdi Efendi

Çavuş                     Mehmed Ağa

Çavuş                     Yanaki Efendi

Tahrîr-i Nüfus Dâ’iresi

Me’muru                  Mustafa Bey

Kâtibi                      Talat Bey

Zırâ’at Odası

Re’is                       Hacı Nebî Ağa

A’zâ                       Yusuf Ağa, Ahmed Ağa, Andonaki Efendi, Piridi Efendi

Kâtib                      Münhaldir

Ticaret Odası

Re’is                       İstimadaki Efendi

A’zâ                       Hüseyin Efendi, Leonidi Nikoya Efendi, Ahmed Ağa

A’şâr Dâ’iresi

Me’muru                  Gâ’li Efendi

Kâtibi                      Rahmi Efendi

Ma’a tahrîr-i Vergi Me’murları

Me’muru                  Ahmed Efendi

Kâtibi                      Akif Efendi

Menâfi’-i Umûmiye Sandığı Me’murları

A’za                       Vangelosi Efendi, Ali Ağa, Ahmed Ağa, Berin Nikola Efendi

Sandık Emîini            Mustafa Efendi

Rüsûmât  İdâresi

Müdîr                      Hasan Hulkî Efendi

Baş Kâtib                 Mehmed Efendi

İkinci Kâtib              Hacı Emin Efendi

Mubassır                 Devriş Efendi

Kantarcı                  Mehmed Efendi

Duyûn-u Umûmiye-i Osmaniye Varidât-ı Mahsûsa İdâresi

Me’mur                    Hasan Efendi

Kolcu                      Ahmed Çavuş Ağa

Me’murîn-i Sıhhiye

Me’mur                    Eşref Efendi

Kolcu                      Ali Baba

Liman Dâ’iresi

Liman Re’isi              Hacı Mustafa Kapudan                          Kol Ağası

Kal’a-ı Şâhane-i Ümerâ ve Zabitânı

Zâbıta Hey’eti

Bölük Ağası              Hasan Ağa                                Aded

Teftiş: Veli Efendi                                 sânî

Teftiş: Rıfkı Efendi                                sâlis

Çavuş                                                                   1

Onbaşı                                                                  4

Piyade neferi                                                          20

Süvari neferi                                                           2

Gardiyan                 İsmail Ağa

İstanköy Mekteb-i Rüstiyesi

İstanköy Ceziresi

Bu cezirenin berren tûlu (10) ve arzı (3) saatdir. Ve muhîti (35) mildir. İslam nüfusu (2366) hıristiyanı (7679), kıptisi (33), yahudisi (67), ki cem’an (10140) dır.

Nefs-i İstanköyde bir mekteb-i rüşdiye ve ma’a kurâ dört ibtida’î islam ve yedi hristiyan mektebi vardır.

Bir limanı olub şimdiki halde 300 kilelik kadar kayıklar girebilir.

Üç küçük bir büyük ada mülhakatı vardır. Küçük adaların isimleri Çelebi ve Orak ve Kara adası olub, bunlardan Çelebi ve Orak adalarının tûlu bir ve arzı yarım mil olduğu gibi Kara adanın tûlu birbuçuk mil bu Kara ada Kalimnoslu Manul Manfilinin  ve Orak adası dahi cezire-i mezkureli Yanninindir. Çelebi adası ise devletindir.

Bunlarda ahali-i  meskune yokdur. Büyüğü İncirli adasıdır.  Bunun Zükûr ve inâs nüfus-ı umûmiyesi tahminen (3000) ve hanesi (840) dır. Ve İstanköy’e (25) mildir.

İncirli’ye tabi ve civarında vaki Bergoza ve İsdirinkilu ve Antûlogosa ve Yallı namında gayr-ı meskun dörd ada daha olub bunların ar azisi taraf-ı devletden İncirli ahalisine müccânen tefviz buyurulmuşdur.

İstanköy ceziresinde rezzakî üzümüyle karpuz kavun hınta şa’ir susam ve darı husule gelir ve çorab adi kilim seccade ve kundura nesc ve imal olunur.

Üzüm mahsulunden senevi on beş bin kantar kuru üzüm Triesteye ve bir buçuk milyon kıyye taze üzüm İskenderiye’ye ve bir milyondan mütecaviz karpuz ve kavun İskenderiye ve İstanbul ve Girid’e ve hınta vesair dahi memleketce ihtiyac olmadığı halde Girid’e nakil olunur. Susam ve darı civar adalara verilir.

İncirli adasında tahminen beş bin kile kadar badem ve bin dört yüz kantar palamut husule gelir. Ve bunlar Dersa’adet’e İzmir’e Trieste’ye nakl olunur.

Limon tahminen elli bin ve portakal iki yüz bin aded raddesinde olub Dersa’adet’e ve Kuşadası’na nakl olunur.

İstanköy kasabasında hekim-i meşhur Bukrat’a mensub bir çınar ve yarım saat haricde dahi bir çeşme vardır.

İstanköy’de miyây-ı ma’deniyeden kızıl su dinmekle maruf bir su vardır. Bu suyun şurbu emrâz-ı cildiyyeye mümasil şeyleri dâfi’ olduğunu tecrübe edenler isti’mal etmekdedir.

İncirli’de metruk fabrika-ı hümayundan başka kükürd madeninde sâhib-i İmtiyazı tarafından müceddeden yapılmış bir fabrika daha vardır. İstanköy arazisi yüz yirmi bin altı yüz altmış yedi dönüm olub bundan on bin altı yüz dönümü arazi-i haliyedendir.

İstanköy ceziresinde on bin dört yüz kırk sekiz keçi ve on bin yirmi dokuz koyun ve İncirlil adasında bin ikiyüz seksen altı keçi ve yüz dokuz koyun  ve Kara adada dahi üçyüz seksen keçi vardır.

İstanköyde on yedi Câmi’-i şerif ile iki tekke sekiz kilise  bir hükümet konağı bir havra dört yağhane üç debağhane on dörd meyhane dörd gazino elliyedi kahvehane onbeş fırın ikiyüz yirmi dokuz dükkan bir karantinahane bir gümrük üç hamam ve yetmiş beş değirmen vadır.

İstanköy gayr-i muntazam şekilde uzun ve dar bir cezire olub (gün doğuşu kerte poyraz) cihetinden (batı kerte lodos) cihetine doğru (ikide bir ve 66) mil tül ve (6) mil arzındadır. İstanköy şehri adanın şark-ı şimal cihetindeki körfezde ve (11 sânîye 53 dakika 36 derece) arz-ı şimali ile (35 sânîye 19 dakika 67 derece) tul-ı şarkiyyede vak’i’ olub cibâl-ı mürtefi’a vasıtasıyle limanı garbi rüzgarlarından muhafazalıdır.

Cezire’i merkume ile (Keriyo) burunu arasındaki kanal sahile yakın olmıyarak emniyetlidir. İstanköy körfezinde demir mahalli kal’anın piyaşgahında (10) veyahud (12) kulaç suyu olan noktalardır. Lakin körfez-i mezkurun her tarafı temiz ve ka’r-ı bahr kumdan ibaret olduğu cihetle istenilen mahle demirlenebilir. Kal’anın etraf-ı salâsesi derya ile muhatdır. Arşıpel denizinde seyr-ü sefer eden sefain-i tüccâriye ekseriyet üzere bu mahale lenger endaz olurlar.

Cezire’i merkumenin nihayet-i şimâlîsi olub üzerinde yel değirmenleri bulunan ve alçak kumdan ibaret olan burundan bed’ ederek tahte’l-bahr bir düz sığlık (dörtde üç) mil mesafeye kadar şimale doğru mümted olur. Mezkur sığlık rüzgar vasıtasıyla burundan denize süpürülen kumlardan hasıl olarak akındı kuvvetiyle müteaddid banklar teşkil eylemiş ve bu banklar aralık aralık mevkîlerini değişdirmekde bulunduğu rivayet kılınmışdır. Bu cihetle buradan geçecek olan sefaîn (17) ve (18) kulaçdan aşağı sulara yanaşmalıdır.

Mezkur sığın taraf-ı şarkisinde limana girecek olan gemiler İstanköy’de bulunan siyah minareyi kal’anın zaviye-i şarkisinde (Gün doğuşu) cihetinde açık kerteriz etmelidir.

Fenerler:

1-İstanköy ceziresinin cihet-i şimalinde ve kumburnundan (492) kadem içeride ( 5 dakika 36 derece) arz-ı şimal ile (60 sânîye 17 dakika 28 derece) tûl-ı şarkide sath-ı deryadan (59) kadem irtifa’ından bir aded sabit kırmızı fener gösterilirki beş mil mesafeden görülür.

2- Karşı sahilde ve Hüseyinburnu denilen çıkındının (180) kadem içeri tarafında sath-ı deryadan (82) kadem irtifa’ından bir aded sabit yeşil fener irâe olunur ki beş mil bu’ddan görünür.

3- Kalimno adasının nihayet-i şarkisinde (394) kadem mesafede ve (30 sânîye 3 dakika 37 derece) arz-ı şimali ile (27 sânîye 7 dakika 27 derece) tûl-ı şarkide sath-ı deryadan (181) kadem irtifa’da beher dakikada bir kere devr ider.

Müteharrik beyaz bir aded fener gösterilib ziyası (12) milden müşahade kılınır. İstanköy ceziresinin mendireği kal’anın şimal tarafında bir takım taş yığıntılarının ihatasından teşekkül idib (300) kadem zevval ve (50) kadem arzındadır. Buraya sahil kayıkları rüzgar-ı şimali olmadığı esnada girebilirler.

Balada zikri sebkat iden tahte’l-bahr kumlu sığlıkda ve mezkur burundan yarım mil mesafede bir kaya olub üstünde  (12) kadem su bulunur ve sığlık dahi (3)den (4) kulaç suya kadar imtidad ider.

İş bu düz sığlığın nihayeti ile karşı sahilde vaki’ (Mağpi) Kayası arasındaki Ba’zıın arzı (bir ve üç rub’ mil) olub İstanköy’ün zikr olunan sığlık burnuna bir mil mesafeden aşağı içeri sokulmak ca’iz değildir. Zira bu sığlık vâsi’ ve pürüzlüdür.